Création du Blog la maison de l'écusson

Nowoczesne telewizory, zwłaszcza modele 4K, oferują znacznie więcej niż tylko wyświetlanie obrazu. Wyposaża się je w zaawansowane funkcje i podzespoły, które pozwalają na rezygnację z części zewnętrznych urządzeń, przez lata stanowiących nieodłączny element domowego centrum rozrywki. Jednym z takich urządzeń jest dekoder satelitarny, dostarczany przez operatorów płatnej telewizji, takich jak Polsat Box czy Canal+. Okazuje się, że jego funkcje z powodzeniem może przejąć sam telewizor, o ile został wyposażony w odpowiednie komponenty. Takie rozwiązanie niesie ze sobą szereg korzyści, od estetycznych, przez praktyczne, po ekonomiczne, choć nie jest pozbawione pewnych kompromisów. Wybór tej ścieżki wymaga jednak zrozumienia kilku technicznych aspektów, od których zależy stabilność i jakość odbioru.

Jak sprawdzić, czy telewizor jest gotowy na odbiór telewizji satelitarnej ?

Podstawowym warunkiem do odbioru telewizji satelitarnej bez zewnętrznego dekodera jest posiadanie przez telewizor wbudowanego tunera DVB-S2. Skrót ten oznacza standard cyfrowej transmisji wideo drugiej generacji, który jest obecnie wykorzystywany przez wszystkich nadawców satelitarnych w Europie do transmisji kanałów w jakości HD oraz 4K. Większość telewizorów produkowanych w ostatnich latach posiada taki tuner na wyposażeniu standardowym. Aby się upewnić, wystarczy spojrzeć na panel złączy z tyłu lub z boku urządzenia. Oprócz standardowego gniazda antenowego (RF IN) przeznaczonego dla telewizji naziemnej lub kablowej, musi tam znajdować się drugie, charakterystyczne, gwintowane złącze typu F. Jest ono oznaczone najczęściej jako "LNB IN" lub "SATELLITE". To właśnie do niego podłącza się kabel koncentryczny prowadzący bezpośrednio od anteny satelitarnej. Drugim, równie niezbędnym elementem, jest gniazdo Common Interface, oznaczane jako CI lub CI+. Jest to podłużne, wąskie złącze, w którym umieszcza się moduł dostępu warunkowego CAM. To właśnie ten moduł, po włożeniu do niego karty abonenckiej operatora, przejmuje zadanie dekodowania płatnych kanałów. Bez gniazda CI+ korzystanie z oferty platform takich jak Polsat czy Canal+ bezpośrednio na telewizorze nie będzie możliwe.

Moduł CAM czyli klucz do płatnych kanałów

Moduł CAM (Conditional Access Module) to niewielkie urządzenie elektroniczne, wielkością zbliżone do karty kredytowej, ale znacznie grubsze. Jego zadaniem jest autoryzacja dostępu do kodowanych treści. Proces instalacji jest niezwykle prosty. Kartę abonencką, otrzymaną od operatora (np. Canal+), wsuwa się do modułu CAM zgodnie z oznaczeniami, a następnie cały zestaw umieszcza się w gnieździe CI+ telewizora. Ważne, aby operację tę wykonywać na wyłączonym telewizorze. Po jego ponownym uruchomieniu na ekranie powinien pojawić się komunikat informujący o procesie uwierzytelniania i parowania modułu z kartą oraz telewizorem. Proces ten jest z reguły automatyczny i może potrwać kilka minut. Na polskim rynku dostępne są dedykowane moduły oferowane bezpośrednio przez operatorów, na przykład Moduł CAM CI+ ECP Polsat Box czy Moduł 4K CAM CI+ CANAL+. Zapewniają one najwyższy stopień kompatybilności i bezpieczeństwa, w tym obsługę technologii ECP (Enhanced Content Protection), która jest wymagana przez niektórych nadawców do odbioru treści w najwyższej rozdzielczości 4K. Korzystanie z modułu pozwala wyeliminować zewnętrzny dekoder, co przekłada się na mniejszą liczbę urządzeń, kabli i pilotów, a także na niższe zużycie energii elektrycznej.

Niezbędna podstawa, czyli solidna instalacja antenowa

Nawet najlepszy telewizor z najnowocześniejszym modułem CAM nie zapewni stabilnego odbioru bez prawidłowo wykonanej instalacji antenowej. To fundament, na którym opiera się cały system. Zaniedbania na tym etapie prowadzą do problemów z jakością obrazu, jego "zamrażania", pojawiania się artefaktów czy całkowitego zaniku sygnału, zwłaszcza przy pogorszonych warunkach atmosferycznych. Centralnym punktem instalacji jest antena satelitarna, potocznie nazywana talerzem. W polskich warunkach do bezproblemowego odbioru sygnału z satelity Eutelsat Hot Bird 13°E, z którego korzystają platformy Polsat Box i Canal+, zaleca się stosowanie anten offsetowych o średnicy minimum 80 cm, a optymalnie 90 cm, na przykład modeli takich jak Corab C900E lub Famaval 90 LH. Większa średnica czaszy to większy zysk energetyczny, co przekłada się na mocniejszy sygnał i większy margines bezpieczeństwa na wypadek ulewnego deszczu czy opadów śniegu. Materiał wykonania anteny również ma znaczenie, modele aluminiowe są lżejsze i w pełni odporne na korozję w przeciwieństwie do tańszych anten stalowych, które po kilku latach mogą rdzewieć, szczególnie w miejscach uszkodzenia powłoki lakierniczej.

Konwerter LNB i przewód koncentryczny

Kolejnym elementem jest konwerter LNB (Low-Noise Block), montowany w ognisku anteny. Jego zadaniem jest zebranie sygnału odbitego od czaszy i zamiana jego częstotliwości na niższą, pośrednią, która może być przesłana kablem koncentrycznym do odbiornika. Wybór konwertera zależy od potrzeb użytkownika. Do obsługi jednego telewizora wystarczy konwerter typu Single. Jeśli sygnał ma być doprowadzony do dwóch niezależnych odbiorników, potrzebny będzie konwerter typu Twin (z dwoma wyjściami). Analogicznie, dla czterech odbiorników stosuje się konwerter Quad. W bardziej rozbudowanych instalacjach, zwłaszcza w budownictwie wielorodzinnym, wykorzystuje się konwertery typu Quattro, które współpracują z multiswitchami. Coraz popularniejszym i bardzo wygodnym rozwiązaniem, szczególnie w nowoczesnym budownictwie, gdzie często do danego punktu doprowadzony jest tylko jeden kabel, są konwertery w technologii Unicable lub jej nowszej wersji dCSS (Digital Channel Stacking Switch). Pozwalają one na przesłanie sygnału do wielu niezależnych tunerów (nawet do 32 w standardzie dCSS) za pomocą pojedynczego przewodu koncentrycznego. Jest to idealne rozwiązanie dla zaawansowanych telewizorów z podwójnymi głowicami satelitarnymi lub do zasilenia kilku odbiorników w domu bez konieczności prowadzenia dodatkowych kabli. Przykładem takich urządzeń są modele Inverto Unicable II IDLU-32UL40-UNBOO-OPP lub Televes 235301. Nie można zapominać o jakości samego przewodu. Należy stosować wysokiej jakości kable koncentryczne typu RG-6 o impedancji 75 omów, z grubą żyłą wewnętrzną wykonaną z pełnej miedzi oraz gęstym, podwójnym lub potrójnym ekranowaniem. Zapewnia to niskie tłumienie sygnału i dużą odporność na zakłócenia zewnętrzne. Przewody takie jak Triset-113 PE czy Televes T-100 Cu to sprawdzony wybór gwarantujący wieloletnią, bezproblemową pracę instalacji. Wszystkie połączenia należy wykonywać za pomocą starannie zarobionych złączy F, zwracając uwagę, aby drobne druciki oplotu nie dotykały żyły głównej, gdyż może to powodować problemy z sygnałem lub nawet uszkodzenie tunera w telewizorze.

Precyzyjne ustawienie anteny, czyli walka o każdy decybel

Prawidłowe ustawienie anteny satelitarnej to proces wymagający dużej precyzji. Nawet niewielkie odchylenie od optymalnej pozycji może drastycznie obniżyć jakość odbieranego sygnału. W przypadku Warszawy i okolicznych miejscowości, takich jak Pruszków czy Legionowo, dla odbioru z satelity Hot Bird 13°E antena musi być skierowana na południe, z azymutem wynoszącym około 190 stopni, a kąt elewacji (pochylenie w pionie) powinien wynosić blisko 30 stopni. Niewielkie różnice w tych wartościach dla poszczególnych lokalizacji można precyzyjnie wyliczyć za pomocą kalkulatorów dostępnych online. Ustawianie anteny "na oko" lub przy użyciu prostych wskaźników w menu telewizora jest bardzo trudne i rzadko przynosi optymalne rezultaty. Dlatego w tym zakresie nieoceniona jest pomoc profesjonalnego instalatora anten. Dysponuje on specjalistycznymi miernikami sygnału cyfrowego, które pozwalają na precyzyjną analizę kluczowych parametrów. Do najważniejszych należą MER (Modulation Error Ratio), wyrażany w decybelach (dB), który jest miarą jakości sygnału. Im wyższa wartość MER, tym sygnał jest "czystszy" i bardziej odporny na zakłócenia. Za dobrą wartość uznaje się MER powyżej 12-13 dB. Drugim parametrem jest BER (Bit Error Ratio), czyli stopa błędów. Informuje ona o ilości błędów w strumieniu danych. W idealnej instalacji wartość ta powinna być jak najniższa. Fachowiec z odpowiednim sprzętem jest w stanie tak dostroić ustawienie anteny i konwertera, aby zmaksymalizować MER i zminimalizować BER, co gwarantuje stabilny odbiór nawet podczas złej pogody.

Wyszukiwanie kanałów i codzienne użytkowanie

Po fizycznym podłączeniu instalacji i umieszczeniu modułu CAM w telewizorze przychodzi czas na konfigurację programową. W menu telewizora należy odnaleźć opcje związane z wyszukiwaniem kanałów i wybrać jako źródło sygnału "Satelita". Większość nowoczesnych telewizorów oferuje dwie ścieżki konfiguracji. Pierwsza, zalecana dla mniej zaawansowanych użytkowników, to "Wyszukiwanie operatora". Po wybraniu z listy np. Canal+ lub Polsat Box, telewizor automatycznie pobierze parametry techniczne i ściągnie pełną listę kanałów, układając ją w takiej samej kolejności, jak na dedykowanym dekoderze. Jest to rozwiązanie szybkie i wygodne, ale pozbawia użytkownika możliwości swobodnego edytowania kolejności programów. Druga opcja to wyszukiwanie ręczne lub automatyczne (tzw. "blind scan").

Pozwala ono na przeskanowanie wszystkich transponderów na wybranym satelicie. W efekcie na liście znajdą się nie tylko kanały z oferty naszego operatora, ale również setki innych, niekodowanych (FTA) stacji z całej Europy i Bliskiego Wschodu. Ten sposób daje pełną kontrolę nad listą, umożliwiając dowolne sortowanie, usuwanie i tworzenie własnej, spersonalizowanej numeracji kanałów. Główną niedogodnością tego rozwiązania jest konieczność poświęcenia czasu na ręczne uporządkowanie często ponad tysiąca znalezionych stacji.

Ograniczenia i kompromisy, o których warto wiedzieć

Najistotniejszym ograniczeniem, z jakim spotykają się użytkownicy modułów CAM, jest funkcja nagrywania programów (PVR). O ile zewnętrzne dekodery operatorów, wyposażone we własne dyski twarde, pozwalają na swobodne nagrywanie, pauzowanie i przewijanie telewizji na żywo, o tyle w przypadku modułów CAM jest to znacznie bardziej skomplikowane. Ze względu na zaawansowane zabezpieczenia praw autorskich, w szczególności wspomniane ECP, nadawcy blokują możliwość nagrywania kodowanych treści na zewnętrzny dysk podłączony do portu USB w telewizorze. W praktyce oznacza to, że funkcja PVR zadziała najczęściej tylko dla kanałów niekodowanych. Jest to poważny argument dla osób, które regularnie korzystają z opcji nagrywania ulubionych filmów czy seriali. Kolejną kwestią jest dostęp do serwisów VOD i funkcji interaktywnych. Dekodery operatorów posiadają platformy VOD głęboko zintegrowane z oprogramowaniem. W przypadku telewizora z modułem CAM, dostęp do tych treści odbywa się za pośrednictwem dedykowanych aplikacji (np. Polsat Box Go, Canal+ Online) dostępnych w systemie Smart TV. Choć funkcjonalnie oferują one dostęp do tych samych bibliotek, to sam sposób obsługi i interfejs mogą się różnić od tego, do czego przyzwyczaił nas dekoder. Zdarzają się również sporadyczne problemy z kompatybilnością po aktualizacjach oprogramowania telewizora lub samego modułu, co może wymagać ponownej konfiguracji lub kontaktu ze wsparciem technicznym.

Scenariusze dla wymagających, czyli instalacje na kilka satelitów i z wieloma odbiornikami

Rozwiązanie oparte na module CAM otwiera drogę do budowy bardziej rozbudowanych systemów RTV. Standardowa instalacja pozwala na odbiór kanałów z jednej pozycji satelitarnej. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby rozszerzyć ją o odbiór z innych satelitów, na przykład z popularnej Astry 19.2°E, nadającej setki niekodowanych kanałów niemieckich i francuskich. Wymaga to zastosowania specjalnego konwertera typu "monoblock", który jest fabrycznie przygotowany do odbioru sygnału z dwóch blisko położonych satelitów, lub montażu drugiego, osobnego konwertera na specjalnym uchwycie (tzw. "zez"). Sygnały z obu konwerterów są następnie przełączane za pomocą niewielkiego urządzenia zwanego przełącznikiem DiSEqC, sterowanego bezpośrednio z menu telewizora. W przypadku chęci zasilenia sygnałem kilku telewizorów w domu, każdy z własnym modułem CAM, niezbędne jest zaplanowanie odpowiedniej instalacji. Tradycyjne podejście wymagało prowadzenia osobnego kabla od konwertera typu Quad lub Octo do każdego odbiornika. Nowoczesne instalacje, zwłaszcza w nowych domach, coraz częściej opiera się na wspomnianej technologii Unicable/dCSS. Pozwala ona na stworzenie wydajnej, szeregowej magistrali, gdzie jednym kablem można zasilić wiele tunerów, co znacząco upraszcza okablowanie. Projektowanie i wykonanie takich zaawansowanych systemów warto powierzyć doświadczonym instalatorom, wykonującym montaż anten satelitarnych którzy dobiorą odpowiednie komponenty i zapewnią ich prawidłową konfigurację, gwarantując bezproblemowe działanie całości. Fachowiec zadba o odpowiedni dobór multiswitcha, rozgałęźników i samych konwerterów, co w przypadku skomplikowanych instalacji na wiele satelitów jest niezwykle istotne dla zachowania wysokiej jakości sygnału w każdym punkcie systemu.